صفحه آرایی کتاب کودک همان آراستن طرح روی جلد و صفحات مختلف کتاب به کمک طراحی هماهنگ متن و تصویر، طراحی سر صفحه، شماره گذاری صفحات، مشخص کردن فهرست و شناسنامه کتاب و چیدمان تمام آنچه در کتاب آمده گفته می شود. به عبارتی طراح صفحه آرا تمام آنچه در صفحات کتاب می آید را با نظم دقیق و با آرایش خاصی در کنار هم قرار می دهد. به صورتی که در گذر از صفحات کتاب جلوه بصری چشم نوازی مشاهده می شود. صفحه آرایی ارتباط تصویری جذابی بین عناصر نوشتاری و تصویری و بخشهای خالی صفحات ایجاد می کند. به عبارتی می توان گفت این شخص با اعمال سلیقه خود رغبت خواننده را بیشتر کرده و می تواند ذائقه بصری خوانندگان را تغییر دهد.

صفحه آرایی جالب مطابق با مضمون کتاب نقش بسیار پررنگی در جلب توجه مخاطبان کودک و رشد فرهنگ جامعه دارد. هر کتاب کودک باید به تناسب موضوع ، مخاطب و قطع، چارچوب بندی و ساختار مشخصی داشته باشد. در ضمن برای مخاطبان کودک که گاهی سواد خواندن ندارند، آرایش صفحات به گونه ای باشد که کودک به کمک تصاویر، بخش آغازی و پایان کتاب را تشخیص دهد. کودکان مخاطبان سخت پسندی هستند. پس جلوه های بصری بیش از هر چیزی در این نوع کتابها اهمیت پیدا می کند. کودکان پیش ‌از این‌که از محتوای نوشتاری کتاب سر در بیاورند، به واسطه تصاویر و صفحه‌آرایی کتاب جذب آن می‌شوند. جلوه‌های بصری صفحات کتاب باعث خوانایی بیشتر کتاب و ایجاد انگیزه کودکان می‌شود.

صفحه آرایی کتاب کودک اگر اصولی انجام شود، در کنار تصویرسازی جذاب موجب برقراری ارتباطات معنایی بیشتر با متن کتاب شده و ماندگاری آن را بیشتر می‌کند. اصول اولیه صفحه‌آرایی شامل انتخاب تصاویر جذاب روی جلد و پشت جلد کتاب، انواع تصاویر رنگی مرتبط با متن در بخش‌های مختلف کتاب، به‌کارگیری فونت و قلم مناسب، به‌کارگیری حاشیه در صورت نیاز، فاصله مناسب بین خطوط و غیره است که در زیباسازی کتاب تاثیر دارد. صفحه آرایی کتاب کودک یکی از مراحل اساسی چاپ و نشر است. فارغ از این‌که داستان و شخصیت‌پردازی آن تا چه حد جذاب و فوق‌العاده است، اگر تصویرسازی کتاب کودک و طراحی صفحات به‌ درستی انجام‌ نشده باشد، در فروش موفق نخواهد بود.

صفحه آرایی کتاب کودک به چه معناست؟

صفحه آرایی کتاب کودک در واقع ترسیم نمای چشم نوازی برای کتاب است و افزودن هر آنچه باعث زیباتر دیده شدن آن می‌شود. این طراحی ساختاری برای کتابهای مختلف با سبک‌های متفاوتی انجام می‌شود. هنگامی‌که مخاطب شما کودکان خردسال هستند، تصاویر فانتزی و ساده‌تر راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند. پراکندگی تصاویر و نوشته‌ها در متن باید با رعایت مبانی بصری خاصی صورت گیرد. به ‌طوری‌که نه درهم‌رفتگی و شلوغی مشاهده شود، نه فضای صفحات بیش‌ از حد خالی و سفید باشد.

در صفحه‌آرایی کتاب داستان کودکان لازم است دو صفحه مقابل همانند یک تابلو یا منظره طراحی شود. هدف از صفحه آرایی کتاب کودک یا همان صفحه‌بندی در زبان انگلیسی layout ایجاد رغبت برای خواندن کتاب توسط مخاطب و انتقال سریع مفاهیم است. هر چه تناسب متن کتاب با تصویرپردازی آن بیشتر باشد، درک مطلب راحت‌تر است. هنگامی‌که مخاطب کتاب کودک است، لازم است تغییراتی در فونت و اندازه نوشتار ایجاد شود تا خوانایی آن بیشتر شود. صفحه‌آرایی در طراحی روی جلد باید در کنار جلب توجه مخاطب و جذابیت بصری بتواند پیش روایتی از داستان را به ذهن کودک متبادر کند. علاوه‌ بر این طراحی جلد کتاب تاثیر زیادی در کنجکاو کردن کودک برای خواندن محتوای داخلی آن دارد. تصاویر شفاف، واضح و باکیفیت، ایجاد پرسپکتیو، کادر بندی درست و انتخاب رنگ‌های پویا و غیره باعث می‌شود تصاویر کتاب در ذهن کودک ماندگار شود. با توجه به اینکه اغلب کتابهای کودکان صفحات کمی دارند، به شیوه مفتولی صحافی می شوند.

اهمیت صفحه آرایی کتاب کودک چیست؟

گاه این سوال پیش می آید که چرا صفحه آرایی کتاب کودک مهم است ؟ برای پاسخ به این سوال و درک بهتر آن بهتر است به جواب این سوال که کتاب کودک چیست و چه تفاوت مهمی با کتاب های مخصوص بزرگسال دارد؟ درواقع کتاب کودک کتابی است که محتوا و موضوع آن مناسب سن کودکان طراحی و نگارش شده اما آیا چند صفحه متوالی حاوی متن میتواند شوق و انگیزه لازم را در کودکان برای خواندن کتاب شعله ور کند یا درک موضوع داستان بدون تصویر توضیح دهنده برای کودکان تا چه حد ممکن است؟ پس به این نتیجه میرسیم که صفحه آرایی و نقاشی کتاب کودکان از عناصر مهم است.

به طور کلی صفحه آرایی کتاب کودک مجموع فعالیت هایی است که برای آماده سازی صفحات کتاب برای ورود به مرحله چاپ انجام می شود. این اقدامات مهم در طول زمان با پیشرفت صنعت چاپ مدرن تر شده و این روزها چاشنی خلاقیت تحول بزرگی در شکل و شمایل آن ایجاد کرده است. در نتیجه کشش بسیار زیادی در مخاطبان نسل جدید ایجاد می کند. این گونه است که کتابهای کودک و همچنین سایر کتابهای امروزی با وجود رسانه های مجازی، سایت ها و انواع پلتفرم های جذاب امروزی همچنان مخاطبان خود را حفظ می کنند. هنگامی‌که کودک زیر ۶ سالتان را برای خرید کتاب به فروشگاه می‌برید، حتما متوجه می‌شوید که یک‌به‌یک کتاب‌ها را بازبینی می‌کند و با دقت ورق می‌زند. در نهایت از میان چند کتاب آن‌هایی که تصاویر آن نظرش را جلب کرده اند انتخاب می‌کند.

بنابراین صفحه آرایی کتاب کودک به ‌طرز عجیبی در انتخاب کتاب تاثیرگذار است و یکی از ویژگی های بهترین کتاب کودک این است که صفحه آرایی درست و اصولی داشته باشد. کودکان پیش‌ از این‌که از محتوای کتاب باخبر شوند، با تصاویر و شخصیت‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. اولین چیزی که توسط مخاطب کودک مشاهده می شود نمای کلی کتاب و رنگ بندی و تصویرسازی ظاهری آن است. بنابراین اگر این طراحی ها در ترغیب او به کتاب موثر نباشد، نمی توان انتظار موفقیت در فروش داشت. برای افزایش سرانه مطالعه هر کشور بهترین راهکار پس از ارتقا کیفیت محتوای کتابها، ایجاد صفحه آرایی های جذاب و هنرمندانه برای تجربه مطالعه ای لذت بخش است. احتمالا برای شما هم پیش آمده که خواندن بعضی کتاب ها برایتان سخت و خسته کننده و بعضی آسان و لذت بخش است. صرف نظر از محتوای متنی کتاب، یکی از عوامل اصلی جذب خواننده صفحه آرایی جذاب و نزدیک به محتوای کتاب است.


البته باید این نکته را هم در نظر بگیریم که کتابهایی با وجود طرح روی جلد فوق العاده، صفحات درونی فاجعه باری دارند. این نوع کتابها به زعم طراح معروف اریک اسپیکر من مانند خوراکی هایی با بسته بندی شیک هستند که بعد از خارج کردن از لفاف با مزه مایوس کننده ای مواجه می شوید. بنابراین صفحات داخلی کتاب کودک باید به همان اندازه طرح روی جلد، طراحی خلاقانه و باشکوهی داشته باشند. طراح صفحه آرا معمولا در وسط کتاب تصویری سر تا سری قرار می دهد که برای کودکان جذاب است.

گاهی برای صفحه آرایی کتاب کودک از زمینه های تمام رنگی استفاده می شود. به کارگیری این رنگ زمینه باید به گونه ای باشد که با تصاویر اصلی کتاب ترکیب رنگ مناسبی ایجاد کند. در ضمن از جلوه نمایشی آنها کاسته نشود. کودک باید هنگام ورق زدن صفحات کتاب تنوع ترغیب کننده ای حس کند.

نکات و اصول صفحه‌آرایی کتاب کودک

صفحه آرایی کتاب کودک یکی از شاخه‌های هنر گرافیک در زمینه چاپ و نشر است که با هدف زیباسازی ظاهری صفحات کتاب و خوانایی راحت‌تر آن انجام می‌شود. در واقع هنر بکارگیری کلمه‌ها با فونت مناسب، فواصل مناسب متن با حاشیه‌ها، انتخاب رنگ‌های باکیفیت، طراحی قوی و خلاقانه که نهایتاً کتابی منحصربه‌فرد به وجود می‌آورد. مجموعه این موارد در کنار ارتقای کیفیت کتاب چاپی زیبایی ظاهری و خوانایی مطالب را به ‌همراه دارد. به‌ عبارتی مخاطب کودک راحت‌تر بین تصاویر با متن ارتباط برقرار می‌کند و متن به‌ راحتی منتقل می‌شود. در طول پروسه صفحه ‌آرایی علاوه ‌بر بالا رفتن کیفیت کتاب و ایجاد میل و اشتیاق در مخاطب، خیلی از خطاهای حین چاپ شناسایی و رفع می شود. به‌کارگیری اصول صفحه‌آرایی به‌ عهده صفحه آرا است که در ادامه به برخی موارد آن اشاره می‌کنیم:

تعیین قطع استاندارد

قطع انتخاب ‌شده برای کتاب باید متناسب با موضوع محتوا و مطابق با استانداردهای چاپی باشد.

کاربرد گرید بندی اصولی

گرید بندی ساختار کلی صفحات را مشخص می‌کند. به‌ عبارتی گرید مجموعه‌ای از عوامل مانند محل قرارگیری متن، حاشیه صفحه‌ها، مدل چینش مطالب، تعداد و اندازه ستون‌های متنی می‌باشد. انتخاب سایز و نوع فونت: انتخاب مدل نوشتاری مستقیماً متناسب با مخاطب آن که در این‌جا کودک است انتخاب می‌شود. در این مرحله فونت متن داخلی، تیترها، فاصله بین خطوط، فاصله بین لغات و غیره مشخص می‌شوند.

ترکیب بندی بخش‌های مختلف کتاب

یکی از استانداردهای صفحه آرایی کتاب کودک پیش‌فرضی است که ترتیب صفحات کتاب را مشخص می‌کند. بخش‌هایی شامل صفحات پیش ‌از شروع متن، قسمت بدنه اصلی کتاب و صفحات بعد از اتمام متن. این ترتیب ممکن است در کتاب‌ها با توجه به موضوع آن‌ها متفاوت باشد.

رنگ‌بندی کتاب

رنگ‌بندی کتاب کودک بیش ‌از هر بخش دیگری حساس و مهم است. رنگ‌ها باید کاملاً زنده و شاد و نزدیک‌تر به رنگ‌های واقعی از پیش ‌طراحی‌ شده باشند.

ترکیب‌بندی عناصر در صفحات

تلفیق تمام عناصر زیبایی‌شناسی برای جذابیت هرچه بیشتر کتاب باید در اولویت صفحه آرایی کتاب کودک قرار گیرد. برای این کار خلاقیت در چینش تصاویر در اطراف متن، رعایت تناسب بین اجزای متن و تصویر، استفاده مناسب از بخش‌های خالی صفحات هم باعث می‌شوند تا در نهایت ترکیب‌بندی چشم‌نوازی ایجاد شود.

نرم‌افزارهای کاربردی در صفحه ‌آرایی

پیش ‌از صفحه بندی کتاب لازم است گرافیست در مورد مخاطبانی که قرار است کتاب به دستشان برسد بررسی‌هایی انجام دهد. سبک‌های پرفروش و پرطرفدار کتاب در این رده‌های سنی را بازبینی کند. با روحیات و نوع علائق آن‌ها آشنا شود. در نهایت برای طرح‌ریزی و دیزاین صفحات با ایده‌های جدید دست بکار شود. در گذشته‌های نه‌چندان دور صفحه ‌آرایی به شکل دستی انجام می‌شد. چند سالی است که با پیشرفت تکنولوژی نرم‌افزارهایی در این عرصه ظهور پیدا کرده که به کمک آن صفحه آرایی کتاب سبک و سیاق مدرنی به خود گرفته‌ است.
یکی از نرم افزارهای پیشرو و قوی در این پروژه ها Adobe indesign است که با ابزارهای مختلفی که دارد خلاقیت طراح را برای جلوه دهی به صفحات بالا می برد. نرم افزارهای Microsoft publisher ,Microsoft word هم از ابزارهای مناسب اما غیر حرفه ای برای اجرای این طراحی ها هستند. سایر نرم افزارهای متداول شامل موارد زیر است:

• Freehand
• Page Maker
• Quarkxpress

جمع بندی

صفحه آرایی کتاب کودک موضوع پر اهمیتی است که ما سعی کردیم در این مقاله به بیان موضوعات مختلف پیرامون آن بپردازیم. موضوع صفحه آرایی کتاب کودکان به قدری اهمیت دارد که باید یکی از اولویت ها در هنگام انتشار کتاب کودک و همچنین یکی از نکات مهم در راهنمای خرید کتاب کودک باشد.