1. صفحه نخست
  2. مقالات عمومی
  3. راهنمای خرید کتاب کودک

راهنمای خرید کتاب کودک

23 مهر 1401
راهنمای خرید کتاب کودک

چگونه کتاب کودک مناسبی را انتخاب کنیم؟

کتاب کودک دریچه‌ای شگفت‌آور به دنیایی تخیلی و جادویی است. دنیایی که هر اتفاقی را می‌توان در آن مشاهده کرد و و هر رویایی تحقق می پذیرد. کتاب کودک خیلی بیشتر از کتاب‌های بزرگسالان با رؤیا و خیال پردازی در هم ‌آمیخته است. این ویژگی اصلی کودکان است که از خیال‌بافی لذت می‌برند. اما چطور می‌توانیم در این دنیای خیال‌انگیز ذهن و روح آن‌ها را از آسیب دور کنیم؟ مسلماً پاسخ این است که باید بر کتاب‌ها نظارت وجود داشته باشد. هر کتاب از زنجیره‌ای از نظارت بر استانداردهای محتوایی عبور کند. شاید بشود گفت حساس‌ترین رده سنی کتاب‌خوان، کودکان هستند.

کودکانی که به‌ تازگی پا در این دنیای پرهرج‌ومرج گذاشته اند و لوح پاک و صاف ذهن شان به تازگی پذیرای درک زندگی است. کودکان با کتاب تخیل می‌کنند. به‌جای شخصیت‌های داستان بازی می‌کنند. خودشان را در جایگاه قهرمان داستان می‌بینند. در نهایت در زندگی بزرگسالی شان از چکیده کتاب‌هایی که خوانده اند مسیر زندگی را پیدا می کنند. پس کتاب‌ها به‌طور مستقیم بر شخصیت کودکان تاثیر می‌گذارند. چنین ابزار قدرتمندی حتما باید با استراتژی مشخص و به‌طور هدفمند در اختیار کودکان قرار بگیرد.

راهنمای خرید کتاب کودک

برای انتخاب کتاب خوب کودک پیش ‌از هر چیز باید به تناسب محتوا با رده سنی کودک توجه کنید. سال‌ها قبل در دهه ۴۰ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چارچوبی مشخص برای گروه‌بندی‌های مختلف سنی ایجاد کرد، تا کتاب‌ها بر مبنای آن از خردسالان تا نوجوانان دسته‌بندی شود. اما این روزها توجه چندانی به این گروه‌بندی سنی نمی‌شود. از سوی دیگر این سبک از گروه‌بندی سنی برای کودکان عصر جدید خیلی پاسخ‌گو نیست. به ‌عنوان نمونه کتابی که برای رده پیش‌ از دبستان نوشته ‌شده، نمی‌تواند هم برای نوزاد هم یک بچه چهارساله و شش‌ساله جذابیت داشته باشد. برای انتخاب کتاب خوب ابتدا باید در نظر بگیرید کودکی که این کتاب را می‌خواند در چه سطحی از درک واژگان زبانی قرار دارد؟ آیا درک مفاهیم کتاب برای این کودک سخت است؟ مطالب کتاب با علایق کودک مطابقت دارد؟

بعد از این مرحله باید به ویژگی‌های کتاب کودک مانند مترجم، نویسنده کتاب، نوع تصویرسازی کتاب کودک، علاقه کودک، موضوع کتاب، نوع داستان و پیامی که قرار است منتقل کند توجه کنید. خوشبختانه در هر دورانی تعداد نویسنده‌های خوب خیلی زیاد است و روزبه‌روز نویسنده‌های ایده‌پردازی با سبک‌های نویسندگی جدید پا به عرصه می‌گذارند. یادتان باشد نویسنده‌های بزرگ با ناشران معتبر و مطرح کار می‌کنند. اگر بخواهیم واضح‌تر بیان کنیم کتاب کودک خوب باید نویسنده با تجربه ای داشته باشد که در تولید ادبیات کودک تخصص دارد. مشکلات و نیازهای بچه ها در هر رده سنی را می‌داند. داستان‌هایی نه صرفاً با پایان‌های خوش و نتیجه نتیجه‌گیری اخلاقی، بلکه با محتوای تأمل‌برانگیز ارائه می‌دهد.

مهم‌ترین نکات و ویژگی‌های کتاب کودک که به‌ هنگام خرید باید در نظر بگیریم؟

خیلی از والدین، آموزگاران و مربیان مهدکودک‌ها دائماً دغدغه این را دارند که کتاب‌هایی از هر نظر مناسب برای پرورش روحی و فکری کودکان انتخاب کنند. با وجود اینکه با یک سری وارسی های کلی می‌توان کتاب‌های خوب را تشخیص داد. اما لازم است معیارهای اصلی کتاب خوب کودک را بدانید. از آنجایی که اغلب کتاب‌های کودک داستانی هستند، موضوع ویژگی های کتاب کودک خوب را در مورد این سبک از کتاب‌ها بررسی می‌کنیم.

تصاویر شاد و سرزنده

کتاب‌های مرتبط با کودکان باید سرشار از تصاویر شاد با رنگ‌های هیجان‌آور و براق و هم چنین صفحه آرایی مرتبط با متن باشد. نوشته‌های کتاب کودک محدود بوده و با فونت درشت نگارش شده باشد تا چشم کودک با کلمات آشنا شود. تصاویر جذابی که مفاهیم داستان را به‌ خوبی بیان می‌کنند، در تقویت خلاقیت و آموزش مهارت‌های رفتاری به کودک کمک می‌کنند.

محتوای کتاب خلاقانه باشد

کتاب داستان باید ماجرای خلاقانه و هیجان‌انگیز را روایت کند. شخصیت‌های داستان مشخص باشند و اتفاقات خیلی روان و بدون حاشیه بیان ‌شده باشد. خیلی مهم است که مشکلات شخصیت‌های داستان مشابه نگرانی‌های دنیای کودکانه باشد. داستان در قالب ماجرایی باورپذیر، مفهومی را به کودک منتقل کند.

خوانایی و روان بودن کتاب کودک

نوشتار کتاب کودک باید با رنگ تیره و کاملاً مشخص و خوانا باشد تا کودکان باسواد بتوانند به ‌راحتی داستان را بخوانند. جملات تا حد ممکن ساده و روان و بدون کلمات قلمبه‌سلمبه ادا شود. بهتر است در میان داستان جملات بامزه و خنده‌دار وجود داشته باشد. کودکان عاشق طنز هستند و با این‌گونه کتاب‌ها راحت‌تر ارتباط می‌گیرند. داستان به ‌طور غیر مستقیم مهارت‌هایی را به کودک آموزش می‌دهد. معمولاً کودکان در سنین مختلف بهانه‌گیری‌ها و لجبازی‌هایی دارند و به توصیه‌های والدین توجه نمی‌کنند. بهتر است والدین برای آموزش رفتار با مهارت خاصی به کودک از کتاب‌هایی با موضوعات داستانی مشابه استفاده کنند. به‌ عبارتی اجازه دهند کودک با خواندن کتاب، خودش به نتیجه‌گیری مناسب برسد. کتاب‌های خوب جنبه‌های ارزشمندی از مسائل اخلاقی اجتماعی و فرهنگی را به ‌طور غیرمستقیم آموزش می‌دهند.

کتاب کودک قهرمان‌های مثبت داشته باشد

کتاب کودک خوب باید قهرمانانی با ویژگی‌های رفتاری مثبت داشته باشد. قهرمانانی که به دیگران کمک می‌کنند. شجاعانه برای زندگی‌شان تلاش می‌کنند. جنبه‌های اخلاقی قهرمان‌های کتاب شدیداً روی طرز فکر کودکان تاثیر می‌گذارد. همان‌طور که بارها اسم شخصیت‌هایی مانند بن تن، بتمن، دختر توت‌فرنگی و باب اسفنجی را از زبان کودکان می‌شنویم، که با هیجان از اتفاقات و عکس‌العمل‌ شخصیت‌های اصلی قصه تعریف می‌کنند. داستان‌ها و قصه‌ها غنی‌ترین گنجینه‌های فرهنگی هر کشوری هستند. هر از چند گاهی داستان‌هایی از شخصیت‌های اسطوره‌ای و تاریخی ایران برای کودکان بخرید. سعی کنید به واسطه داستان‌های جالب و هیجان‌آور مانند ۷ خوان رستم و کلیله‌ودمنه آن‌ها را با ادبیات کهن ایران آشنا کنید. داستان‌های کهن ایرانی الگوهای رفتاری ارزشمندی مانند شهامت، شجاعت، مقاومت و فروتنی را در کودکان نهادینه می‌کنند.

معمولاً کتاب داستان برای کودکان زیر ۴ سال به ‌سرعت خسته‌کننده و حوصله سربر می‌شود. بنابراین توصیه می شود کتاب‌ کودک برای این رده سنی ترجیحاً کوتاه باشد و بیشتر از تصاویر جذاب و روایتگر داستان و صفحه آرایی استفاده شده باشد. این ویژگی‌های ترغیب‌کننده می‌تواند شامل بخشی برای رنگ‌آمیزی شخصیت‌های اصلی داستان باشد. یا برچسب‌های جالب که کودک باید آن‌ها را در جای مناسب بچسباند. یا می‌تواند شامل ایده‌هایی برای رساندن قهرمان داستان به موقعیت یا شخص مورد نیازش در مسیرهای مارپیچ باشد. انتخاب کتاب برای بچه‌های نوپا یا کودکانی که در سالهای ابتدایی مدرسه تحصیل میکنند، بسیار پر اهمیت است.

معرفی چند تا از بهترین کتاب های کودک

  • قصه های خوب برای بچه های خوب

نویسنده معروف مهدی آذر یزدی اولین ایرانی بود که تلاش کرد داستانهای اختصاصی برای کودکان و نوجوانان به تحریر در آورد. ثمره آن مجموعه ای 8 جلدی از کتابهای قصه های خوب برای بچه های خوب بود. داستانهایی که برگرفته از مثنوی مولانا، کلیله دمنه و مرزبان نامه بود و به خوبی مخاطب کودک را با ادبیات کهن انس داد.

  • کتاب می می نی چه دوست نازنینی

یک نسخه از مجموعه کتابهای بسیار پربار و ارزشمند دیگر کتاب می می نی چه دوست نازنینی نوشته ناصر کشاورز است. در این مجموعه 12 جلدی از کتابهای می می نی با محوریت شخصیت میمون کوچکی که به دنبال تجربه های جدید است، مهارتهای زندگی به کودکان آموخته می شود. این میمون بازیگوش در موقعیت های خاصی با دردسرهایی مواجه می شود که جریان قصه را می سازد. در نهایت اشتباهش را متوجه می شود و تجربه های جدید کسب می کند.

  • کتاب کودک مجموعه کتاب های فسقلی ها

یکی دیگر از پکیج های بهترین کتاب کودک مجموعه کتابهای فسقلی ها اثر ارزشمند تونی گراس با ترجمه و بازآفرینی شکوه قاسم نیا است. در این کتابهای مصور با تصاویر دختر و پسر بچه های پرهیاهو، پاره ای از خصوصیات مثبت و منفی کودکان روایت می شود. در یکی از داستانها شخصیت کودک داستان بازیگوش است. در یکی پرخور و در دیگری کودکی که بیش از اندازه تلویزیون تماشا می کند. این مجموعه کتابها که برای کودکان پیش دبستانی و سالهای اولیه دبستان طراحی شده به خوبی رفتارهای درست و نادرست را برای کودکان به تصویر می کشد. بعد از خواندن این کتابها کودکان کاملا آگانه متوجه می شوند کار درست چیست.

  • کتاب پاستیل های بنفش

کتاب پاستیل های بنفش یکی از نمونه های جذاب داستان بلند کودکان است. این داستان برای شروع بلند خوانی کتاب در گروه های سنی شروع دبستان و بالاتر بسیار مناسب است. کتاب در مورد شخصیتی به نام جکسون است که در خانواده چهار نفره زندگی می کند. پدر او به دلیل بیماری کارش را از دست می دهد و مادرش به عنوان پیشخدمات در رستوران کار می کند. ماجراهای داستان از این جا آغاز می شود که آنها مجبورند همه اموال شان را بفروشند و در ماشین زندگی کنند. حضور دوست خیالی جکسون در این میان افکارش را به هم میریزد.

  • کتاب هر چیزی را دور نریز

در این کتاب جالب و متفاوت کودکان ایده های دوست داشتنی و کاربردی برای ساخت کاردستی با دور ریختی ها را می آموزند. این کتاب به کودک می آموزد همیشه دوستدار محیط زیست باشد و برای حفاظت از آن وسایل بازیافتی را تبدیل به ابزارهای کاربردی کند.

  • کتاب پسر نامرئی

کتاب پسر نامرئی با موضوعیت بچه های خجالتی توسط ترودی لودویگ نوشته شده که انتشارات آوای هانا آن را به چاپ رسانده است. این کتاب در مورد ماجرای کودک خجالتی روایت می کند که پس از آشنا شدن با یکی از همکلاسی هایش رفتارش تغییر می کند و خجالت را کنار می گذارد. این کتاب برای تغییر رفتار کمرویی کودکان 7 تا 12 سال توصیه می شود.

جمع بندی

انتخاب و خرید کتاب کودک مناسب با روحیه و رده سنی کودک فرآیند چندان ساده ای نیست و بهتر است به آن توجه ویژه ای داشته باشیم و بدانیم که برای چه کودکی چه کتابی را میخریم. همانطور که در سراسر این محتوا به آن پرداختیم، کتاب کودک باید برای کودک هیجان و جذابیت ایجاد کند تا کودک به خواندن جلب شود. به صورت خلاصه؛ موضوع کتاب، نوع کلمات و واژگان، تصاویر، قهرمان کتاب، علاقه و روحیه کودک به محتوا از موارد مهمی هستند به هنگام خرید و انتخاب کتاب کودک باید به آن توجه شود.

آخرین مقاله ها