بررسی چالشهای تربیت کودک از ۳ تا ۷ سال و معرفی کتاب قصه مرتبط
9 اسفند 1403
بررسی چالشهای تربیت کودکان از ۳ تا ۷ سالگی و معرفی قصه مرتبط
کودک تا سه سالگی در حقیقت شبه انسان یا شبیه انسان است با وجودی که کودک من و شما است، اما این موجود ویژگی‌هایی دارد که شباهت کمی به انسان بزرگسال را می‌توان در او دید.بعد از سه سالگی در حقیقت با موجود تازه‌ای که همان کودک یا بچه انسان است به نوعی سر و کار دارید. موجودی که در دنیای دیگری متفاوت از سه سال اول خودش زندگی می‌کند.
دوران ۳ تا ۷ سالگی بحرانی‌ترین مرحله زندگی کودک :
دوران ۳ تا ۷ سالگی به جهت فراهم شدن شرایط مناسب برای آینده کودک مخصوصاً از نظر اجتماعی به بحرانی‌ترین مرحله زندگی کودک معروف است.در این دوران نظام باورها و اعتقادات کودک ساخته شده و کودک جهان را به گونه‌ای ترسیم و مجسم می‌کند که بعدها بر مبنای آن عمل خواهد کرد.
شاید اصطلاح « دوران بحرانی » برایتان نگران کننده باشد. اما نگران نباشید فروشگاه آنلاین کتاب کودک ماهونی در این راه پر فراز و نشیب در کنارتان خواهد بود تا آن را با آرامش و به سلامت پشت سر بگذارید.
در این مقاله قصد داریم تا شما را با چالشها و فراز و نشیبی که در این دوران در انتظار شماست آشنا کنیم. سپس برای عبور از این چالشها ، کتاب‌داستانهایی مرتبط با موضوع معرفی خواهد شد تا بتوانید به شیوه‌ای غیر مستقیم و از طریق قصه‌خوانی با فرزندتان ارتباط برقرار کرده و با او سخن بگویید.
از آنجاییکه این کتاب داستانها بر پایه اصول روانشناسی به نگارش درآمده ، از زبان شخصیتهای داستان، تکنیکهایی نیز در اختیار والدین قرار می‌گیرد تا برخوردی اصولی با چالشهای فرزندشان داشته باشند و با آگاهی کامل و به سلامت این دوران را سپری کرده و از فرآیند فرزندپروری لذت ببرند.
آموزش مهارتهای زندگی با قصه به کودکان 3 تا 7 ساله راهکاری بسیار موثر در تربیت آنان است.
فهرست کتابهای قصه مرتبط با چالشهای تربیت کودک
۱. کتاب نه نمی‌خواهم – چوپی۲. کتاب اول کی باید سلام کند - شوتک
۳. کتاب یوزپلنگ می‌خواست هرطور شده برنده شود
۴. کتاب تپلی چغلی نمی‌کند
۵. کتاب تر و تمیز و مرتب البته گاهی وقت‌ها
۶. کتاب خرگوشک به هر قیمتی برنده نشو
۷. کتاب واقعا این را تو گفتی
۸. کتاب کار گروهی – کتابهای جولیا
۹. کتاب فقط می خوام بازی کنم – کتاب جولیا
۱۰. کتاب هیچ کس را در دنیا به اندازه تو دوست ندارم
عوامل اصلی در تربیت کودک از ۳ تا ۷ سالگی :
در این دوره دو عامل اصلی و اساسی ، فرزند ما را می‌سازد:1- بازی
2- سوادآموزی (خواندن و نوشتن)
به این معنا که از ۳ تا ۷ سالگی، کودک از طریق بازی است که همه چیز را می‌آموزد و جهان درون و بیرون خودش را کشف و درک می‌کند.
از ۵ تا ۷ سالگی، کودک باید با سوادآموزی آشنا شود.
نکته مهمی که والدین برای تربیت کودک از ۳ تا ۷ سالگی باید به آن توجه داشته باشند این است که هرگونه آموزشی که در آن شادی ، لذت، تفریح و سرگرمی نباشد، احتمالاً اگر هم بتواند نقشی در زندگی کودک داشته باشد، متاسفانه کودک دیر یا زود آن را رها می‌کند .
تغییرات کودک از ۳ تا ۷ سالگی:
به نظر می رسد بین 3 تا 7 سالگی معمولا فرزندان ما ، در آغاز ، هر 6 ماه یک بار و سپس حدود هر 9 ماه یک بار از حالت تعادل و سازگاری به سمت عدم تعادل و ناسازگاری می‌روند. به زبان و بیان دیگر خلق و خوی کودک بین 3 تا 7 سالگی چهاربار جابه‌جا می‌شود.دوران خوب کودک از 3 تا 7 سالگی:
3 سالکی ، 5 سالگی و 5/6 سالگی دوران خوب کودک است .از این دوران نهایت لذت را ببرید.
دوران پرتنش و ناسازگاری کودک از 3 تا 7 سالگی :
در حالیکه 5/3 ، 5/4 ، 5/5 و 7 سالگی دوران ناسازگاری فرزند ماست .بنابراین در این دوران سعی کنید تا آگاهی خود را بالا برده و به ابزارهای آموزشی لازم مجهز شوید.
معمولاً دوران سه سالگی یا کمی قبل و بعد از آن دوران خوب و خوشی است.
والدین همچنان که این دوران بحرانی را سپری می‌کنند باید توجه ویژه‌ای نیز به آموزشهای مهم و ضروری در دوران 3 تا 7 سالگی داشته باشند .
در ادامه به بررسی تغییرات رفتاری از 3 تا 7 سالگی می‌پردازیم :
- تربیت در دوران 3 تا 3 و نیم سالگی کودک
- تربیت در دوران 3 سال و 6 ماهگی کودک
- تربیت در دوران 4 سالگی کودک
- تربیت در دوران 4 سال و 6 ماهگی کودک
- تربیت در دوران 5 سالگی کودک
- تربیت در دوران 5 سال و 6 ماهگی کودک
- تربیت در دوران 6 سال و 6 ماهگی کودک
- تربیت در دوران 7 سالگی کودک
دوران 3 تا 3 و نیم سالگی کودک :
کودک بسیار پر انرژی و کنجکاو و مایل است که برنامه او پر پر باشد.وظیفه ما نیز این است که با پر کردن زندگی او و با کار خوب به او فرصت دهیم که در این مسیر قدم بردارد.
او موجودی است بسیار خوشحال. خنده و قهقهه او به خاطر موضوع‌های کوچک، آن هم در جهت مثبت و سازنده به نوعی همیشه شنیده می‌شود و از این بابت احساس شادی و لذت را به دیگران نیز منتقل می‌کند.
کودک در این دوران به دنبال بازی است و آمادگی پیدا می‌کند که مسئولیت برخی از کارها را قبول کند. به همین علت باید برخی از امور مربوط به خودش را حتماً به او واگذار کرد.
به طور مثال از او بخواهید رختخوابش را طوری که ما به او کمک میکنیم و یاد می‌دهیم مرتب و منظم کند که دیگران متوجه نظم و ترتیب او بشوند. یا اسباب بازی‌هایش را سر جایش بگذارد.
رفتار کودک ۳ ساله:
کودک ۳ تا سه و نیم ساله به پدر و مادر بیش از پیش وابسته است و به نوعی معتاد است و باید با آنها باشد و از حضور آنها خبر داشته باشد تا بتواند ارتباط خودش را با آنها حس و احساس کند.در این دوره کودک بسیار مایل به پرسیدن است همچنین مایل است محیط خانواده را طوری تغییر دهد که از نوعی آرامش برخوردار است. برخی از اوقات انسان احساس می‌کند با فرد بزرگسالی روبرو است که با آگاهی و دانایی با شما برخورد می‌کند.
کودکان ۳ تا سه و نیم ساله سخن را به روشنی بیان نمی‌کنند و به صورت بچگانه‌ای حرف می‌زنند. پر از توقع و انتظار می‌شوند و درخواست خودشان را مکرر در مکرر بیان می‌کنند و یا کار را به لجبازی می‌کشانند و نوعی انتظار بیش از حد دارند.
حدود ۳ سال و ۶ ماهگی :
فرزند ما تعادل خودش را از دست می‌دهد و به نوعی ناسازگاری را آغاز می‌کند. غالب اوقات او می‌تواند در حالی که اتفاقی نیفتاده همچنان نق بزند و غرغر کند، که بسیاری از موارد «بی‌اعتنایی» می‌تواند کاملاً او را کمک کند.در این سن کودک برای اینکه از عشق و محبت شما اطمینان پیدا کند به راه‌های مختلفی شما را به آزمایش می‌کشد که یکی از آنها درخواست خرید اشیایی برای اوست که باید به گونه‌ای معتدل و مهربانانه با آن برخورد کرد.
در این سن او در دنیای ذهنی خود ، خودش را برای شما آنچنان بد و تا حد زیادی آزاردهنده و اذیت کننده می‌بیند که برخی از اوقات فکرهای عجیب و غریبی به سرش می‌زند.
کودک سه و نیم ساله وقتی به مهمانی وارد می‌شود یا با افراد جدیدی برخورد می‌کند، مایل است که آنها او را نبینند.
دنیای ذهنی و فعالیت‌های درونی او به او اجازه ارتباط را نمی‌دهد و به او این فرصت را نمی‌دهد که اوضاع و محیط اطراف خودش را به درستی ارزیابی کند.
به همین دلیل وقتی که به جمعی وارد می‌شوند سلام کردن را فراموش می‌کنند.
این نکته بسیار حائز اهمیت است که در این گونه موارد از بازگو کردن آنچه که اتفاق افتاده و یا سرزنش او در همان جا حتما خودداری کنیم در غیر این صورت راه را برای احساس بد و بدتر متاسفانه هموار کرده‌ایم .
دوران ۴ سالگی کودک:
خوشبختانه نزدیک ۴ سالگی کودک دوباره حال خوب گذشته را پیدا می‌کند.مایل است نقش‌هایی را انتخاب کند نقش پدر، نقش مادر، نقش دوست ، نقش یک پستچی یا مامور و فروشنده مغازه را بازی می‌کند.
شما کافیست چند کاغذ باطله به بچه‌های ۴ ساله بدهید، آن را به صورتی مانند یک توپ درست می‌کنند.
کودک ۴ ساله زمانی که خلاقیت و ابتکار خودش را در کارها نشان می‌دهد، ظرفیت این را پیدا می‌کند که تخیل را در حالی که همچنان پا در واقعیت دارد، پر و بال تازه‌ای بدهد.
آنها دیگر مانند گذشته سخت نیازمند حضور پدر و مادر نیستند در نتیجه آمادگی این را پیدا می‌کنند که به منزل دوستانشان بروند و برای مدتی پدر و مادر را کاملاً رها کنند یرا ترجیح بچه‌ها در ۴ سالگی به بودن با همبازی‌هایشان است.
وقتی با کودک ۴ ساله بازی میکنیم « برد و باخت» را باید کاملاً نادیده گرفت و کنار گذاشت .
بلکه تاکید بر این باشد که: « چه اندازه کوشش کرده‌ایم» ، « با چه سرعتی دویدیم» ، « چقدر عرق کردیم» ، « چقدر راه آمده‌ایم» ، « چقدر تشنه شدیم» . یعنی باید به محتوای بازی توجه داشت تا به جنبه رقابتی آن تا بتوانند راحت و آسوده باشند.
در غیر این صورت در هنگام بازی با همسالانشان وارد ماجرای« رقابت» و « حسادت» می‌شوند .
دوران 4 سال و 6 ماهگی کودک:
چهار و نیم سالگی دورانیست پر از حرکت‌های بیجا رفتار نامناسب که اگر پدر و مادر کمی به کودک فرصت بدهند و به او آزادی عمل را در حد ممکن بدهند احتمالاً آن را با ۵ سالگی خودش به پایان می‌رساند. کودک برخلاف گذشته آرامش ندارد و کمی شلوغ و پرهیاهو است کودک زبان به حرف زشت و بد و ناسزا باز می‌کند.
خنده‌های او بسیار نابجا و بعضی اوقات در مسیر تمسخر دیگران است.
در این دوران حالت لجبازی و یک دندگی او را کاملاً می‌توان دید. با بهانه گیری و برخی از اوقات گریه‌های بی‌دلیل شما را در شرایط بدی قرار می‌دهد.
کودک برخی از اوقات به خودزنی یا دگر زنی می‌پردازد.
معمولاً خودش را از دیگران جدا می‌داند. از بچه‌های کوچکتر و بزرگتر حرف می‌آورد و خبرچینی می‌کند و گزارش کار بد آنها را بلافاصله به شما می‌دهد و انتظار تنبیه شدید آنها را دارد.
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
دوران ۵ سالگی کودک:
در ۵ سالگی شما با موجودی روبرو هستید که گفته شده بهترین ایام زندگی کودک و بهترین وقتی است که پدر و مادر با فرزند خود دارند.در ۵ سالگی تولد اجتماعی کودک صورت می‌گیرد . به این معنا که کودک توان این را پیدا می‌کند که خودش را جای دیگران بگذارد. حس و احساس و نظر دیگران را درک کند. حالات و نیازهای آنها را تشخیص دهد.
آنچه که اهمیت دارد این است که در این دوران فرزند ما آماده همکاری و یاری و کمک و مهربانیست.
۵ سالگی زمان مناسبی برای این است که نظم و ترتیبی را که درست می‌دانیم و دوست داریم، به او بیاموزیم. زیرا در این سن او موجودی است مرتب و منظم .
به طوری که غالب اوقات می‌تواند از حق و سهم خودش بگذرد. نوبت را رعایت می‌کند و رعایت حال دیگران برای او صفتی بسیار برجسته و با ارزش است.
زبان شیرین و کلامی مهربان و خوب دارد. مبادی آداب است. آداب و ادب اجتماعی را رعایت می‌کند.
همیشه می‌خواهد کاری انجام دهد و کمکی کند و راهنمای کسی باشد.
میل بسیار به آموختن دارد بنابراین کوشش می‌کند که در زمینه‌های مختلف بیاموزد از خودش خوشش می‌آید و احساس خوبی نسبت به خودش دارد.
۵ سالگی فرصت مناسبی است که با خرید کتابهای آداب معاشرت در قالب قصه آداب ارتباط با دیگران، آداب خوردن غذا، تلفن کردن و بقیه کارها را به وی بیاموزیم.
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
دوران ۵ سال و شش ماهگی کودک:
متاسفانه دوران ۵ سالگی کودک بعد از چند ماهی به آخر می‌رسد و از ۵ سال و ۶ ماهگی به بعد مدت ۸ یا ۹ ماه دوباره فرزند ما درگیر مسائل و مشکلات تازه‌ای می‌شود: 1- کارهایی را که قبلاً به راحتی انجام می‌داد مانند حمام رفتن» ، « لباس پوشیدن» ، « مرتب کردن اتاق» به یکباره کارهای مشکل وقت بری خواهد بود که برای انجام آن انرژی بسیاری را باید صرف کند و چنین تمایلی هم ندارد.
2- برخلاف گذشته که مایل بود با دیگران باشد، تمایل بسیاری دارد که با خودش باشد و بنابراین ایام « انزوا » یا « وشه‌گیری» را دوباره و به نوعی تجربه می‌کند.
« شک و نگرانی» و « نداشتن اعتماد و اطمینان » احساساتی است که کودک در این دوران تجربه خواهد کرد .
3- برخلاف گذشته آنقدرها به دور پدر و مادر نمی‌چرخد گر اینکه پسر با چه‌ای باشد که به دلایل حالات احساسی و عاطفی که زمینه فیزیکی و جسمی و جنسی دارد، خود را به مادر آن هم فقط در مواردی نزدیک کند.
یا اگر دختر بچه‌ای است، پدر پناه می‌برد و احساس می‌کند که از این طریق شاید بتواند امنیت و آرامش موقتی پیدا کند.
4- انتظار بسیار زیادی دارد و توقعات او برخی از اوقات غیر قابل اجراست . موجودی است که به جای پاسخ دادن به شرایط، حالت واکنشی یا رفتار نامناسب دارد.
5- قالب خود به دلیل شک و تردید و نگرانی از اشتباه و شکست انتخاب برای او بسیار مشکل است. ی در رستوران با نظر دیگران غذایی را انتخاب می‌کند اما بعد نظرش را عوض می‌کند.
برای او نخواستن غذایی در رستوران، حساس بدی دارد و متوجه نیست که بیش از یک غذا را نه می‌تواند سفارش دهد و نه امکان خوردنش را دارد.
به همین علت اگر او را آزاد بگذاریم، ای بسا غذاهای مختلف را می‌خواهد ا به مقدار زیادی غذا در بشقاب خودش می‌ریزد در حالی که شاید کمی از آن را هم نتواند مصرف کند.
6- تقاد را اصلاً نمی‌فهمد و نمی‌پذیرد باور او این است که همیشه حق با اوست و نظر او درست است و یا حق اوست که باید رعایت شود و دیگران حق او را پایمال می‌کنند. بنابراین برای اثبات اینکه چه چیزی واقعا از آن اوست رخی از اوقات حاضر به آزار و اذیت خود و دیگران می‌شود.
7- حتماً باید در بازی‌ها برنده شود. بنابراین در این زمینه مهارتهای خودش را افزایش می‌دهد. درباره آنها از قبل می‌اندیشد احتمالاً کمی توطئه می‌کند احتمالاً پنهانکاری دروغ فریب و مخصوصاً تقلب در او بسیار فراوان است.
او در بازی مایل است که برنده شود اگر بازنده شود می‌تواند کاملاً خود و دیگران را اذیت کند و اگر در حال بازنده شدن بود دست به هر دروغ و تقلبی می‌زند و آشکارا با آنچه که واقعیت است مخالفت می‌کند، به همین دلیل بد اخلاق و اهل قهر است.
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
8- برخی از اوقات مخصوصاً پسر به دلایلی و دختر به علل و عوامل دیگری با مادر بدرفتاری دارد. و می‌تواند کودکی پرخاشگر و اهل جنگ باشد. در این زمینه از اینکه آسیبی ببیند اهمیتی نمی‌دهد زیرا بیشتر دیگران را بد می‌بیند و دیگران هستند که به او آسیب می‌زنند.
9- از اینکه دیگران را با برچسبی و یا نامی بخواند ابایی ندارد غات زشتی را می‌تواند به کار ببرد می‌تواند به فردی که چاق یا لاغر یا کوتاه یا بزرگ است آن را به صورت بدی ابراز کند و دیگران را به نوعی آزار دهد.
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
10 - میلی به تخریب و شکستن و برهم زدن دارد. برخی از اوقات این حال بد و منفی را تا آنجا می‌برد که تاثیرات فیزیکی در بدن او دارد به طوری که بسیاری از بچه‌های پنج و نیم تا ۶ ساله‌ای که احساس خوبی نسبت به خودشان ندارند برخی از اوقات گرفتار سردردهایی می‌شوند که مقدمه سردردها یا میگرن‌های آینده است.
دوران ۶ سال و شش ماهگی کودک:
خوشبختانه حدود ۶ سال شش ماهگی این ایام به پایان می‌رسد و دوران خوب و خوش دوباره آغاز می‌شود.1- کودک یاد گرفته که خودش را با فعالیت‌های مفید و سازنده از احساس‌های بد دور کند او با تخیل و تصور بهتری که به مغز خود می‌آورد، این تخیلات بد را از خودش ور می‌کند.
2- تمایل بسیاری به همکاری دارد و دوباره میل به کمک و یاری دیگران در او پیدا می‌شود. اگر بتوانیم در این دوران او را با ورزش آشنا کنیم ( بازی‌هایی که قواعد و قوانینی دارند مانند فوتبال یا بسکتبال یا والیبال) به نوعی به سمت بازی به عنوان رزش کشیده و کشانده می‌شود .
3- در این دوران ورزش نقش بسیار مهمی دارد زیرا علاوه بر اینکه او را با جهان اطراف آشنا می‌کند و را در ارتباط با دیگران می‌گذارد به او می‌آموزد که قواعد و قوانین و مقرراتی هست که باید رعایت شود تا بتواند بازی که ورزش نام دارد اتفاق بیفتد
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
4- کاملا آمادگی این را پیدا می‌کند که به جای همبازی به دنبال دوست برود و مفهومی که به عنوان دوستی در ۵ سالگی خودش را نشان داده بود هم اکنون متولد می‌شود. بنابراین چه‌های ۶ سال و شش ماهه از این به بعد به دوستانشان و بودن با دوستانشان اهمیت بسیاری می‌دهند.
5- از اعتیاد و عاداتی که به پدر و مادر داشتند دور می‌شوند و وارد مرحله وابستگی می‌شوند که مبتنی بر نیازها و احتیاجات آنان است.
دوران 7 سالگی کودک:
غالبا خودش را جدا و تنها از دیگران می‌بیند . در نتیجه حوصله جنگ و جدال را مانند گذشته ندارد. به خود و به دنیای درون خود پناه می‌برد . این زمان است که در زندگی بیشتر حالت تماشاچی را پیدا می‌کند.
خطر توجه بیش از حد به تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری در این دوران بچه‌ها را تهدید می‌کند بنابراین به این نکته باید توجه داشت که بچه‌ها را حدود ۷ سالگی به فعالیت و ارتباط با دیگران وادار کنیم و باید کوششی در این زمینه به عمل آید، به خاطر اینکه با مقاومت و مخالفت آنها روبرو نشویم ، که باید آنها را برای تماشای تلویزیون آزاد گذاشت!.
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
در این سن علاقه آنها به مداد رنگی به دلیل توانایی که در ابراز حالات و احساسات آنها دارد بیش از حد نشان داده می‌شود.
ممکن است اهل کارهای دستی باشد. بنابراین وقت بسیار مناسبی است که برخی از این هنرها و مهارت‌ها را در زمینه‌های مختلف به آنها بیاموزیم و آنها را مشغول کاری با ارزش کنیم مخصوصاً هماهنگی بین مغز و دست که مهارته بسیار مهم و با ارزشی است پیدا کنند .
خودش را غالباً متفاوت از دیگران و بیشتر اوقات برتر می‌بیند
تصویر و تصوری دارد که خواستنی و دوست داشتنی نیست . قالب اوقات فرض او بر این است که خواهران یا برادران کوچکتر یا بزرگتر حق او را می‌خورند و بزرگترها بخریم و حقوق او تجاوز می‌کنند و ارتباط خوبی با خواهران و برادران ندارد.
مشاهده و خرید کتاب آب نبات چوبی قرمز
در ارتباط با محیط و محیط آموزشی آنقدرها راضی نیست
فرض او بر این است که بزرگسال‌ها او را فریب می‌دهند
مایل است دیگران را امتحان کند که چه اندازه او را دوست دارند. خیلی اوقات پشت در اتاق می‌ایستد و گفتگوی پدر و مادر یا خواهران و برادران را. می‌شنود .
بازگشت به فهرست کتاب‌ها
کلام آخر :
به هر حال کودک در ۷ سالگی توان ارزیابی ارتباطات یا واقعیات را در جهان ندارد. بنابراین دنیای ذهنی می‌سازد که می‌تواند از واقعیت بسیار دور باشد و در این زمینه با تصورات غلط و بد و منفی خودش دردسرهایی را فرای خود و دیگران به وجود بیاورد. خوشبختانه این دوران در ۸ سالگی به پایان می‌رسد و دوران خوب و خوش خودش را نشان می‌دهد.
بازگشت به ابتدای مقاله
مشاهده و خرید کتاب پرورش، تعلیم و تربیت ۳ تا ۷ سالگی
مقالات مرتبط با این مقاله :
- آموزشهای مهم و ضروری برای تربیت کودکان 3 تا 7 ساله
- آموزشهای مهم و ضروری در دوران 3 تا 7 سالگی جهت سوادآموزی
- آموزش مهارتهای خودمراقبتی با قصه به کودکان 3 تا 7 ساله
