همه چیز درباره قلدری کودکان | دلایل و راهکارها
6 شهریور 1404
مقدمه
قلدری در کودکان یکی از موضوعاتی است که بسیاری از والدین را نگران می‌کند.وقتی فرزند شما رفتارهای زورگویانه یا خشونت‌آمیز نسبت به همسالان، خواهر و برادر یا حتی همکلاسی‌هایش نشان می‌دهد، ممکن است احساس بی‌اعتمادی، سردرگمی و گاهی ناامیدی کنید.
والدین معمولاً به دنبال پاسخ هستند: چرا فرزند من چنین رفتاری دارد و من چگونه می‌توانم به او کمک کنم؟
در این مقاله قصد داریم دقیق و علمی به این پرسش‌ها پاسخ دهیم، دلایل قلدری در کودکان را بررسی کنیم، راهکارهای عملی برای والدین ارائه دهیم و در نهایت به شما نشان دهیم چگونه با استفاده از منابع آموزشی، مانند کتاب‌های داستانی و مهارتی، مهارت‌های اجتماعی و جرأت‌مندی را به کودکتان بیاموزید.
«اگر دوست دارید سریع به فهرست کتاب‌های داستانی و آموزشی برای آموزش مهارت‌های مقابله با قلدری به کودکتان برسید، اینجا کلیک کنید و کتاب‌های تقویت اعتماد به نفس در کودکان را ببینید!»
قلدری کودکان چیست؟
قلدری چیزی فراتر از یک دعوای معمولی یا رفتار پرانرژیه. وقتی کودکی به طور مکرر از زور کلامی، فیزیکی یا اجتماعی برای کنترل یا آسیب رسوندن به دیگران استفاده میکنه، به این رفتار می‌گیم قلدری.به عنوان مثال، کودک ممکنه دیگران رو مسخره کنه، تهدید کنه، از اسباب‌بازی‌های دیگران استفاده کنه بدون اجازه یا به عمد دوستاش رو از گروه‌های بازی کنار بگذاره.
تفاوت بچه قلدر با کودک پرانرژی یا بازیگوش
تفاوت اصلی در قصد و تکرار رفتاره.یک کودک پرانرژی ممکنه گهگاه با همسالانش درگیر بشه، اما این رفتار به قصد آزار یا سلطه بر دیگران نیست و تکرار شدیدی نداره.
کودک قلدر اما برای جلب توجه، کنترل دیگران یا احساس قدرت، این رفتار رو مکرراً انجام میده.
والدین باید تفاوت بین این رفتارها رو بدونن تا واکنش‌های خودشون رو متناسب تنظیم کنن.
چرا بعضی کودکان قلدر می‌شوند؟
شناخت ریشه‌های قلدری به والدین کمک میکنه تا بتونن بهتر رفتار فرزندشون رو هدایت کنن. عوامل متعددی در شکل‌گیری رفتار زورگو در کودکان نقش دارند:محیط خانواده :
کودکانی که در خانواده‌ای بزرگ میشن که خشونت، تنبیه شدید یا کمبود توجه وجود داره، بیشتر احتمال داره رفتار قلدرانه از خودشون نشون بدن. مشاهده رفتار پرخاشگرانه والدین یا نبود قوانین مشخص و مرزهای روشن هم میتونه الگوی رفتاری کودک رو تحت تأثیر قرار بده.الگوگیری از والدین یا رسانه‌ها
بچه‌ها از والدین، خواهر و برادر و حتی رسانه‌های تصویری الگوبرداری میکنن. وقتی می‌بینن که خشونت یا زورگویی باعث کسب توجه یا موفقیت میشه، ممکنه این رفتارها رو تقلید کنن.کمبود مهارت‌های همدلی و حل مسئله
عدم توانایی کودک در درک احساسات دیگران و حل اختلافات به شیوه مسالمت‌آمیز، میتونه باعث بشه که برای رسیدن به خواسته‌هاش از زور استفاده کنه. آموزش مهارت‌های همدلی و حل مسئله به صورت گام‌به‌گام میتونه این روند رو تغییر بده.نیاز به جلب توجه و اثبات قدرت
برخی کودکان به دلیل کمبود احساس ارزشمندی یا نیاز به جلب توجه، زورگویی رو راهی برای احساس قدرت و کنترل میدونن. والدین با تشویق رفتارهای مثبت و ایجاد فرصت برای ابراز توانمندی‌ها، میتونن این نیازها رو به شکل سالم برطرف کنن.
علائم و نشانه‌های کودک قلدر
شناسایی رفتار قلدرانه در مراحل اولیه، کلید پیشگیری و اصلاح اونه . از نشانه‌های رایج میتونیم به موارد زیر اشاره کنیم:پرخاشگری مکرر در مدرسه، خانه یا جمع دوستان
نداشتن همدلی و تمایل به مسخره کردن دیگران
تحمیل خواسته‌ها به دیگران با زور یا تهدید
مشکلات اجتماعی و ناتوانی در حفظ دوستی‌های پایدار
والدینی که این رفتارها رو مشاهده میکنن، نباید منتظر "گذشت زمان" باشن ، بلکه باید با برنامه و ابزار مناسب وارد عمل بشن.
پیامدهای قلدری
قلدری نه تنها قربانی، بلکه کودک قلدر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.پیامد برای کودک قلدر:
مشکلات اجتماعی و ناتوانی در ایجاد روابط مثبتکاهش مهارت‌های حل مسئله
احتمال ادامه رفتار پرخاشگرانه در نوجوانی و بزرگسالی
پیامد برای قربانی:
کاهش اعتماد به نفساضطراب و ترس دائمی
افت تحصیلی و مشکلات اجتماعی
شناخت این پیامدها به والدین انگیزه میده تا به موقع اقدام کنن و رفتارهای مضر رو اصلاح کنن.
راهکارهای والدین در برخورد با کودک زورگو
والدین نقش مهمی در شکل‌دهی رفتار بچه‌ها دارن. راهکارهای مؤثر شامل:تعیین مرزهای روشن و قاطع: قوانین ساده و شفاف برای رفتار مناسب داشته باشید و بهشون پایبند باشید.
گفتگو و آموزش همدلی: به کودک یاد بدید که احساسات دیگران رو درک کنه و از نگاه دیگران به مسائل نگاه کنه.
تشویق رفتارهای مثبت: به جای تمرکز فقط بر تنبیه، رفتارهای مثبت رو تقویت کنید و پاداش بدید.
کمک گرفتن از مشاور در موارد شدید: در رفتارهای مداوم و تهدیدآمیز، مشاوره روانشناسی توصیه میشه.
آموزش مقابله با قلدری به کودکان
والدین میتونن مهارت‌های دفاعی و اجتماعی رو به بچه‌ها آموزش بدن تا اونها در برابر زورگویی دیگران ایمن و مطمئن باشن.آموزش مهارت جرأت‌مندی و نه گفتن
کودک باید یاد بگیدره که بدون ترس از دیگران، مرزهای خودش رو مشخص کنه و به زورگویی پاسخ قاطع بده.تمرین سناریوهای واقعی به صورت بازی
تمرین موقعیت‌های واقعی با شبیه‌سازی، به کودک کمک میکنه تا راهکارهای مناسب رو در موقعیت واقعی به کار بگیره.ایجاد شبکه حمایتی (دوستان، معلم، خانواده)
تشویق کودک به اعتماد به دوستان، معلمها و اعضای خانواده برای گزارش رفتار قلدرانه و درخواست کمک، اونها را امن‌تر میکنه.معرفی کتاب‌های آموزشی و داستانی مرتبط
کتاب‌هایی که داستان‌های کودکانه درباره همدلی، مهارت‌های اجتماعی و مقابله با زورگویی دارن، ابزار مؤثری برای آموزش غیرمستقیم و جذاب هستند. والدین میتونن از این کتاب‌ها به عنوان تمرین عملی و گفتگو در خونه استفاده کنن.کتاب پاستیل‌های ضد قلدری – جولیا کوک
در این کتاب، بچه‌ها یاد میگیرن چطور در برابر زورگویی ایستادگی کنن و با شجاعت و اعتماد به نفس از خودشون دفاع کنن. داستان جذاب و قابل فهم برای کودکان ۵ تا ۱۲ سال، یک ابزار آموزشی عالی برای مقابله با قلدری .
رفتن به فهرست کتاب‌ها
کتاب دیگر از قلدرها نمی‌ترسم:
کتاب با زبان ساده و تصاویر جذاب، به بچه‌ها یاد میده چطور با شجاعت و اعتماد به نفس در برابر زورگویی ایستادگی کنن و ترس رو کنار بذارن. این داستان ابزار عالی برای آموزش مهارت‌های مقابله با قلدریه.
رفتن به فهرست کتاب‌ها
کتاب من صندلی نیستم! – راس بوراک
کتاب «من صندلی نیستم!» داستان زرافه کوچولوییه که همه اون رو با صندلی اشتباه میگیرن و اون تلاش میکنه جلوی این سوءتفاهم رو بگیره. این داستان به بچه‌ها یاد میده که چطور در برابر قلدری و سوءتفاهم‌ها ایستادگی کنن و از خودشون دفاع کنن.
رفتن به فهرست کتاب‌ها
کتاب خودنمایی – استن و جن برنستین
در این کتاب، یک خرس جدید به شهر خرس‌ها اومده و همه‌ی بچه‌ها طرفدارش شدن. خواهرخرسی هم خیلی دوست داره با اکن دوست بشه. ولی آیا خواهرخرسی حاضر میشه به خاطر این تازه‌وارد تغییر کنه و آدم جدیدی بشه یا اینکه قدر خودش را میدونه و همان کسی که هست میمونه؟ این داستان به بچه‌ها یاد میده که چطور در برابر فشارهای اجتماعی ایستادگی کنن و خودشون رو همونطور که هستند بپذیرن.
رفتن به فهرست کتاب‌ها
کتاب آخر سر زرافه را بازی دادند – سو گریوز
در این داستان، زرافه‌ای که در مدرسه جنگل تازه‌وارده، به دلیل رفتار قلدرانه و نامناسبش، توسط دیگران بازی داده نمیشه. این موضوع باعث می‌شود تا او احساس تنهایی کند و درک کند که رفتارهاش تأثیرات منفی بر دیگران داره. این کتاب به بچه‌ها یاد میده که چطور با رفتارهای مثبت و دوستانه، روابط بهتری با دیگران برقرار کنن و از تنهایی جلوگیری کنن.
رفتن به فهرست کتاب‌ها
کتاب جرئت داشته باش – چری جی. مینرز
کتاب «جرئت داشته باش» داستان کودکانی رو روایت میکنه که با مواجهه با موقعیت‌های چالش‌برانگیز، تصمیم میگیرن با شجاعت عمل کنن. این کتاب به بچه‌ها یاد میده که چطور در موقعیت‌های مختلف، با اعتماد به نفس و شهامت تصمیم‌گیری کنن و از خودشون دفاع کنن.
رفتن به فهرست کتاب‌ها
برای مشاهده مجموعه کامل کتاب‌های آموزشی در زمینه تقویت اعتماد به نفس کودکان، می‌توانید به دسته‌بندی زیر مراجعه کنید:
👉 کتاب‌های تقویت اعتماد به نفس کودک
کلام آخر
قلدری در بچه‌ها مسئله‌ای پیچیده اما قابل مدیریته. شناخت ریشه‌ها، علائم و پیامدها به والدین کمک میکنه تا اقدامات به موقع و مؤثر انجام بدن.آموزش مهارت‌های همدلی، جرأت‌مندی و استفاده از منابع آموزشی مانند کتاب‌ها، بچه‌ها رو توانمند میکنه تا نه تنها رفتارهای قلدرانه رو کاهش بدن، بلکه خودشون هم در برابر زورگویی دیگران مصون بمونن.
سوالات متداول والدین درباره قلدری کودکان:
چرا بچه من قلدر است؟
پاسخ: بچه‌ها ممکنه به دلایل مختلف رفتار قلدرانه از خودشون نشون بدن. محیط خانواده، الگوگیری از والدین یا خواهر و برادر، مشاهده خشونت در رسانه‌ها و کمبود مهارت‌های همدلی و حل مسئله، همگی میتونن باعث قلدری کودک بشن. بعضی بچه‌ها هم به دلیل نیاز به جلب توجه و اثبات قدرت، رفتار قلدرانه دارن. شناخت علت‌ها اولین قدم برای اصلاح رفتاره.چه تفاوتی بین دعوا و قلدری وجود دارد؟
پاسخ: دعوا یا کشمکش معمولاً یک حادثه مقطعی است و همه طرفین ممکن است در آن نقش داشته باشند. قلدری اما رفتار تکراری و عمدی برای کنترل یا آسیب رساندن به دیگران است. کودک قلدر معمولاً یک‌طرفه به دیگران فشار می‌آورد و رفتارهایش هدفمند برای سلطه یا آزار است.چگونه می‌توانم رفتار قلدرانه فرزندم را اصلاح کنم؟
پاسخ: والدین می‌توانند با تعیین مرزهای روشن، گفتگو و آموزش مهارت‌های همدلی، تشویق رفتارهای مثبت و اصلاح رفتارهای منفی، رفتار کودک را هدایت کنند. در موارد شدید، مشاوره روانشناسی می‌تواند کمک کند تا کودک به صورت مؤثر رفتار خود را اصلاح کند.اگر کودک من قربانی قلدری شد، چه کار کنم؟
پاسخ: ابتدا به کودک خود اطمینان بدهید که او تنها نیست و رفتار زورگوانه تقصیر او نیست. سپس با ایجاد شبکه حمایتی (دوستان، معلم، خانواده) و آموزش مهارت‌های مقابله، به کودک کمک کنید تا بتواند پاسخ مناسب بدهد. در صورت نیاز، مشاوره یا روان‌درمانی می‌تواند به کاهش اثرات روانی کمک کند.معرفی چند کتاب مفید برای آموزش مقابله با قلدری
پاسخ: کتاب‌های داستانی و مهارتی که به کودکان مفاهیم همدلی، جرأت‌مندی و مقابله با زورگویی را آموزش می‌دهند، ابزارهای بسیار مؤثری هستند. نمونه‌هایی که در سایت ماهونی موجودند:برای والدینی که میخوان بیشتر یاد بگیرن و مهارت‌های اجتماعی کودکشون رو تقویت کنن، پیشنهاد می‌کنیم به سایت کتاب کودک ماهونی سر بزنن. این کتاب‌ها با داستان‌های جذاب و تمرین‌های عملی، بچه‌ها رو در یادگیری همدلی، جرأت‌مندی و مقابله با زورگویی توانمند میکنن.
فهرست کتاب‌های آموزش مقابله با قلدری برای کودکان
۱. پاستیل‌های ضد قلدری۲. دیگر از قلدرها نمی‌ترسم
۳. من صندلی نیستم!
۴. خودنمایی
۵. آخر سر زرافه را بازی دادند
۶. جرئت داشته باش
بازگشت به ابتدای مقاله
