تصویرسازی کتاب کودک تنها یک تخصص گرافیکی نیست بلکه دانشی برای به تصویر کشیدن مضمون مطالب متنی به صورت مفاهیم انتزاعی قابل فهم برای کودکان است.تصویرگر کتاب کودک باید با تسلط به ادبیات کودکان از راهکارهای تصویری برای ایجاد ارتباط با متن استفاده کند. تصویرساز باید مهارت بالایی در داستان‌سرایی داشته و به ادبیات کودک در هر رده سنی آگاه باشد. بدون تصویر خوب حتی جذاب ترین کتابها هم نمی توانند کودکان را جذب خود کنند. در ضمن سبک تصاویر باید متناسب هر رده سنی باشد و با تلفیقی از خیال‌پردازی دغدغه‌های کودکانه را در آن سن خاص به نمایش درآورد. تصویرگر باید دقیقاً بداند مخاطب کودک با چه نوع درکی از دنیای اطراف خود این کتاب را می‌خواند. اصلاً آیا کودک توانایی کتاب خواندن دارد؟ یا بیشتر ارتباط معنایی اش با کتاب از طریق تصاویر برقرار می‌شود؟


در این حالت تصویرگر باید به‌گونه‌ای تصاویر کتاب کودک را طراحی کند که مستقل از متن کتاب گویای ماجرای داستان باشد. تصویرسازی جنبه‌های مختلفی دارد. اما اغلب جنبه‌های آن به سن‌وسال مخاطب مربوط می‌شود. مثلا تصویرهای کتاب داستان برای کودکان خردسال باید خیلی ساده و با نقاشی‌های کودکانه ترسیم شده باشد. در حالی‌ که برای کودکان بالای ۶ سال می‌تواند حالت ماجرا گونه داشته یا تخیل بیشتری به آن وارد شود. بر خلاف چیزی که تصور می‌کنیم، تصاویر شدیداً آمیخته با خیال‌بافی برای کودکان بسیار جذاب هستند و بچه ها مفهوم آن را به‌خوبی درک می‌کنند. با اینکه ممکن است هر کدام از آن‌ها برداشت متفاوتی از تصاویر داشته باشند. در تأیید این‌ موضوع می‌توانید نظر کودک 7 تا 10 ساله ای را در مورد تصاویر زیر بپرسید.

تصویرسازی کتاب کودک چیست؟

تصویرسازی کتاب کودک همان تصویر زمینه کلی داستان، کاراکترها و تصاویر معناداری است که توسط گرافیست حرفه‌ای روی جلد کتاب و صفحات اصلی کتاب کودک نقش می‌بندد. این تصاویر نقش بسیار مهمی در درک ماجرا و روایت داستان و همچنین شناخت دقیق کاراکترها و خصوصیات رفتاری آن‌ها دارد. به ‌طوری ‌که کودک پس ‌از مشاهده تصویر به‌ خوبی تشخیص می‌دهد که این موجود کدام شخصیت داستان است. شاید تصویرسازی کار ساده‌ای به ‌نظر برسد. اما تصویرگر کتاب کاری فراتر از یک نقش نقاشی ساده کودکانه انجام می‌دهد. تصویرگر ابتدا داستان را چند بار به ‌طور کامل می‌خواند تا با ماجرا و شخصیت‌ها کاملاً انس پیدا کند. در مرحله بعد در خیال خود فرو می‌رود و برای هر کدام از کاراکترها در فضایی که داستان در بطن آن شکل می‌گیرد، اشکال خیالی ایجاد می‌کند.

البته خیلی از کتاب داستان‌ها ماجرای واقعی با شخصیت‌های مشخص و ملموس دارند. تنها بخش خیال‌انگیز آن قدرت صحبت کردن حیوانات است. اما در سبک‌های مدرن داستان‌سرایی تلفیق گسترده‌ داستان‌ها و شخصیت‌های خیالی عجیب را مشاهده می‌کنیم. شخصیت‌هایی که در دنیای واقعی وجود ندارند. اما بسیار مورد توجه کودکان قرار می‌گیرند. نمونه های بارز آن داستان شرک و ماجرای دیو و دلبر و باب اسفنجی است. در حقیقت کودکان نسل جدید، علاقه وافری به شخصیت‌ها خیالی و اتفاقات هیجان‌آور و غیرواقعی دارند. این میزان از تخیل گاهی کار تصویرگر را دشوار می‌کند. لازم است برای این که بیشتر وارد دنیای کودکانه شود، به‌ طور مداوم با آن‌ها در مورد نیازها، خواسته‌ها و شخصیت‌های خیالی محبوب شان صحبت کند.

تصویرسازی کتاب کودک چرا اهمیت دارد؟

داستان‌ها بدون وجود تصاویر برای کودکان گنگ و بی‌مفهوم هستند. از این رو تصویرگری و صفحه آرایی کتاب کودک بسیار حائز اهمیت بوده و معمولاً نویسنده‌ها برای طراحی تصاویر شخصیت‌ها ایده‌هایی پیشنهاد می‌دهند. حتی تصاویر روی جلد را در حین خلق داستان در ذهن تصور می‌کنند. اما اگر نویسنده در این زمینه پیشنهادی نداشته باشد، طراحی تصاویر و بسترسازی داستان به‌ عهده تصویرگر خواهد بود. تصویرگر کتاب کودک باید اهل مطالعه باشد تا با خواندن کتاب‌های مختلف قدرت ایده‌پردازی اش تقویت شود. مهم‌ترین مهارت تصویرگر بعد از طراحی‌های گرافیکی به‌کارگیری تکنیک‌هایی برای ارتباط دادن متن و تصاویر داستان است. با این توصیف گرافیست کتاب کودک باید کتاب‌هایی را که در میان کودکان پرطرفدار هستند را مورد بررسی قرار دهد و دلایل تعامل کودکان با کتاب را بازشناسی کند.

خیلی مهم است که مبتکر تصویرسازی کتاب کودک با رده‌های سنی مختلف کودکان پیوسته ارتباط کلامی داشته باشد تا با علایق و احساسات آن‌ها بیشتر آشنا شود. جمع‌آوری ایده‌های گوناگون و الگوگیری از تجربیات سایر فعالان کار تصویرسازی مهارت‌های این فرد را افزایش داده و به خلق آثار فوق‌العاده در حیطه ادبیات کودکان کمک می‌کند.


اولین دلیل محکم برای اهمیت تصویرسازی کتاب کودک این است که تصاویر اولین المان‌هایی هستند که در ذهن کودک ثبت می‌شوند. اگر کمی به کودکی خودتان فکر کنید، حتما کتاب‌هایی را به‌ خاطر می‌آورید که شدیداً به آن‌ها علاقه‌مند بودید. مثلاً من شخصا می‌توانم در میان کتابهای کودکی ام کتاب قرمز و مشکی یا مدرسه موشها را به خاطر بیاورم که شدیداً ذهنم را در دوران کودکی تحت تاثیر قرار دادند. اگر کمی موشکافانه‌تر به این کتاب‌ها توجه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که شاید متن کتاب‌ها آن‌قدر که فکر می‌کردیم هم عجیب‌وغریب نبود. یا این‌که چندان متن فوق‌العاده‌ای نداشت. برای من که این مسئله کاملاً مصداق دارد که بیشتر از همه تصاویر کتاب مرا مجذوب خود می‌کردند و روزها با فکر شخصیت‌های کارتونی کوچکی که در دندان‌هایم زندگی می‌کردند به خواب می‌رفتم. یا این‌که هنوز هم وقتی فکر خوراکی‌های زنگ تفریح بچه‌های مدرسه موشها در ذهنم یادآوری می‌شود، می توانم بوی آن خوراکی‌ها را استشمام کنم.

پس می‌بینید که تصویرسازی کتاب کودک می تواند اثر خارق‌العاده‌ای در ماندگاری کتاب داشته باشد. تا حدی ‌که ارزش دارد گرافیست کتاب حتی تا یک‌سال در مورد ایده‌پردازی تصاویر روی جلد کتاب و طراحی آن تأمل کند. بیشترین اهمیت تصویرسازی تاثیر آن در جذب شدن کودک به شخصیت‌ها و همراه شدن با جریان داستان است. به همین دلیل است که نوع تصویرسازی کتاب کودک یکی ازنکات مهم در راهنمای خرید کتاب کودک است

انواع روش‌های تصویرگری کتاب کودک

شاید بتوان گفت به همان تعداد سبکهایی که نویسندگان برای روایت کتاب‌هایشان به کار میبرند، سبک‌هایی برای به تصویر کشیدن ماجرای داستان وجود دارد. تصویرسازی کتاب کودک در عصر حاضر پیشرفتهای بی سابقه ای داشته است. روزبه‌روز آثار جدیدتر و خلاقانه‌تری از تصاویر روی جلد را مشاهده می‌کنیم که فراتر از محتوای کتاب خواننده را به سمت خود جذب می‌کنند.

• سبک واقع‌گرایانه

این مدل از تصاویر رئالیسم افراد و موقعیت‌ها را به همان صورتی که هستند اما با سبک و سیاق نقاشی و طراحی به تصویر می‌کشد. اما این سبک برای کودکان چندان جذاب نیست و بیشتر در مورد کتاب‌های آموزشی یا سایر موضوعات مرتبط با کتاب بزرگسالان مناسب است.

• طراحی‌های سیاه‌قلم

سبک دیگری از تصویرگری کتاب کودک استفاده از نقاشی‌هایی با سایه‌های سیاه و سفید و خاکستری و اصطلاحاً تصاویر گرافیکی است. با اینکه کاربرد این مدل برای برخی از کتاب‌های کودکان و نوجوانان جالب است. اما بیشتر در کتاب‌های بزرگسالان برای نشان‌دادن احساساتی همچون عصبانیت و ناراحتی و خوشحالی با شیوه دستی یا دیجیتالی استفاده می‌شود.

• سبک فانتزی

این سبک از تصویرسازی کتاب کودک سرشار از رنگ‌های پرشور و سرزنده است. این‌گونه تصاویر برای بچه‌ها بسیار جذاب و سرگرم‌کننده بوده و بهتر می‌توانند شخصیتها و احساسات و لحن صحبت کردن شان را در قالب آن تصور کنند. رنگارنگ و شاد بودن این سبک بچه‌ها را سر ذوق می‌آورد و خلاقیت شان در نقاشی را افزایش می‌دهد.

• تصاویر آبرنگی

یکی از گونه‌های دیگر تصویرسازی کتاب کودک که نمایی جذاب و آرامش‌بخش و سرگرم‌کننده دارد، نقاشی‌های آبرنگی است. این طراحی‌ها معمولاً برای انواع گروه‌های سنی کاربرد دارند و اغلب به‌ صورت دستی تولید می‌شوند.

• کلاژ

تصاویر کلاژ از کنار هم قرار گرفتن قطعاتی از جنس کاغذ، پارچه و چیزهای دیگر خلق می‌شود که به برانگیختن حس نوآوری در کودکان کمک می‌کند. یکی از نمونه‌های جالب آن کتاب بچه شیطان اثر ربکا امبرلی است.
تصاویر کارتونی: تصاویر کارتونی ازآنجایی‌که بسیار ظریف و جذاب هستند و رنگ‌های مختلفی در ساختارشان به کار می‌رود، کتاب‌های جذابی به وجود می‌آورند. این‌گونه تصاویر برای بیان احساسات شخصیت‌ها مانند ترس اضطراب غم و شادی بسیار خوب عمل می‌کنند.

تصویرسازی کتاب کودک خارجی

تصویرگران برای خلق آثارشان بر حسب سبک کار، مهارت‌های گرافیکی و روحیات مخاطبان از روش‌های مختلفی بهره می‌برند. برخی از آن‌ها تنها از مداد، آبرنگ گواش و لوازم سنتی استفاده می‌کنند. اما عده‌ای دیگر اعتقاد دارند به کمک دنیای دیجیتال و نرم‌افزارهای گرافیکی تصاویر واقعی‌تری می‌توان خلق کرد. تصویرگری در عرصه بین‌المللی همانند هنرهای دیگر در طول قرن‌ها روند تکامل خود را طی کرده است. تصویرگران مختلف در انواع کتابهای خارجی براساس ذهنیات و مهارت‌های خود داستان‌هایی را به تصویر کشیده اند. با اینکه سبک‌های اصلی تصویرسازی معمولاً پس ‌از مدتی از کشوری به کشور دیگر منتقل می شود، اما تأثیر فرهنگ و سنت‌های هر کشور در تصویرسازی کتاب کودک را نمی‌توان نادیده گرفت.

تکنیک‌های تصویرسازی کتاب کودک

اگر به روند چاپ کتاب‌های داستان کودک در طول زمان توجه کنید، خیلی از سبک‌های تصویرگری همچنان استفاده ‌می شوند اما جلوه‌های پیشرفته‌تری به خود گرفته‌اند. در حالی که بعضی از آثار به دلیل عدم استقبال به‌ مرور حذف شدند. به‌ هر صورت در تکنیکهای تصویرسازی محدودیت و ثباتی وجود ندارد و هر هنرمند با توجه به روحیات و خلاقیتش سبکی را به دنیای گرافیک معرفی می‌کند. همان‌طور که ادبیات کودک در طول زمان تغییرات زیادی داشته ‌است، در تصویرگری هم روزبه‌روز از روش‌ها و ابزارهای نوینی استفاده می‌شود. تصویرهایی که بیش‌ از پیش حس کنجکاوی کودکان را تحریک می‌کند. ناگفته نماند در این ‌میان پیشرفت‌های سریع صنعت چاپ و رشد کیفیت آثار هنری در شکل‌گیری آثار مورد استقبال کودکان بسیار نقش داشته اند.

قیمت تصویرسازی کتاب کودک

هزینه‌های چاپ کتاب بر مبنای سبک تصویرسازی، طول دوره طراحی، تعداد اثر و نوع ابزارهای کاربردی متفاوت است. همان‌طور که اشاره شد بعضی از این تصاویر به ‌صورت دستی و نمونه‌هایی به ‌صورت دیجیتالی طراحی می شوند که هر کدام ملزومات و هزینه‌های مختص به خود دارد .

مقالات مرتبط

کتاب کودک چیست
بهترین کتاب کودک